S-A-U-D-A-D-E, ja, Saudade. Ik lees het toch echt goed. De letters staan groot weergegeven als hoofdtitel in een Nederlands tijdschrift en toch heb ik nog nooit eerder van dit woord gehoord. Het blijkt dan ook geen Nederlands woord te zijn, maar Portugees. De samenstelling van de letters blijven weken lang in mijn hoofd dartelen. En niet zozeer omdat ik het woord zo lekker over mijn tong vind rollen of het visueel oogstrelend vind. Nee, het is de betekenis van het woord. Het raakt mij diep. Zelfs zo diep dat ik er niets over wilde schrijven. Áls ik er dan toch woorden aan zou moeten geven in een blog, dan moet het wel echt recht moeten doen aan de betekenis van het woord…
Zelfs dat blijkt moeilijk; Saudade is één van de moeilijkste vertaalde woorden ter wereld lees ik op het internet. Volgens Wikipedia beschrijft het de mengeling van gevoelens van verlies, gemis, afstand en liefde. Hm, ik herken mij wel een beetje in melancholiek zijn. Het voelen van een soort heimwee. Het is niet dat ik bijvoorbeeld verknocht ben aan huis en niet langere tijd op pad kan. Als kind had ik ook geen enkel probleem om uit logeren te gaan. Maar toch nu ik jaar voor jaar volwassener wordt, kan ik soms zo intens verlangen naar dat wat is geweest.
Zo sta ik dit weekend met mijn kaplaarzen in een modderpoel, takken van de zojuist kaal geknipte knotwilg op te rapen. Het doet mij denken aan hoe ik vroeger na het avondeten via de deel (een werkruimte van de oude schuur) naar buiten stapte. Met te grote laarzen aan liep ik met stevige pas naar de kuilen. Dit was mijn favoriete speelplek! Alleen kwam ik niet altijd toe aan spelen. Wanneer ik onoplettend van de ene hoge bult naar de andere hoge bult wilde lopen (want ja kuilen zijn niet letterlijk kuilen), kwam ik nog wel eens vast te staan in de modder. Mijn laarzen werden beetje bij beetje verder vastgezogen in een poel van zwarte drek. Ik probeerde met alle kracht los te komen, maar dan was het al te laat. Ik tuurde voor mij uit. Wachtend tot mijn vader na zijn dutje op de bank, naar de koeienstal zou lopen om te gaan melken. Misschien zou hij mij dan horen. En heel soms reed mijn moeder voorbij met de auto, op weg om mijn zus naar volleybaltraining te brengen. En ik stond daar maar te zwaaien. Zie je mij? Ik zit vast! Natuurlijk werd ik over het hoofd gezien, niet geheel gek als het schemerig wordt en een klein kind verloren staat in een smal paadje tussen metershoge bulten vol gewoekerd met onkruid. Er kwam geen hulp en dus stond er niks anders op dan mijn laarzen te verlaten. Met mijn sokken nog aan stapte ik uit de laarzen en werden mijn voeten niet meer omringt door hard plastic maar met iets te zachte blubberigheid. Het voelde gelukkig koud aan zodat het nog net niet leek alsof je in een te grote berg hondenpoep stapte. Sjok sjok sjok, liep ik met bruine voeten terug naar huis.
Het blijft een terugkerende anekdote tijdens familiebezoeken, want ja, het gebeurde mij natuurlijk niet maar 1 keer…Het beeld van de twee verloren laarsjes was keer op keer hilarisch. Ondanks dat we de situatie nog wel eens met z’n allen belichten en ik dit weekend weer heerlijk met mijn laarzen in de blubber stond, blijf ik dus toch het gevoel van heimwee houden. Het is niet hetzelfde. Het is niet mijn favoriete speelplek op de boerderij waar ik ben grootgebracht. Het ziet er anders uit, het ruikt anders. En misschien mis ik nog wel het meeste het gevoel van kind zijn. De behoeftigheid als kind om uit de ‘put’ te worden gehaald, even leunen op iemands schouder die met al zijn of haar kracht jou redt van de zuigende krachten.
Ik pak het tijdschrift er nog even bij om duidelijker te krijgen wat SAUDADE nu echt betekent. ‘Saudade kan worden opgeroepen door herinneringen aan verschillende dingen. Maar het belangrijkste is dat het meestal iets is wat je niet kunt aanraken of kunt terughalen. En hoewel het gevoel nauw samenhang met melancholie, heeft het ook een positieve kant- namelijk die van dankbaarheid voor de ervaring die je je ineens herinnert.’
Ik begin er op te letten en merk op dat ik vaker in mijn leven een kleine steek in mijn hart heb gevoeld. Als ik een mooi liedje van vroeger hoor waarop ik playbackte met mijn zus, of de geur ruik van een oud vriendje toen ik stiekem bij hem achterop de scooter sprong, of een soortgelijk brilletje zie van een oud- collega die inmiddels is overleden. Het is de aanwezigheid van iets afwezigs. Het kunnen ongelofelijk veel grote als kleine dingen zijn die mij heen en weer bewegen tussen gemis, verlangen en nostalgie. Maar het is vooral dat zoete, het warme, het liefdevolle, dankbare gevoel dat mij ook zo kan verblijden. Ja, ik mag loslaten dat het niet terugkomt en ik mag loslaten dat ook ik er niet de juiste woorden voor kan vinden. En dat doet misschien wel het meeste recht aan SAUDADE.
